Wereldbeelden & NLP
NeuroLinguistisch Programmeren (NLP) is de studie van de structuur van de subjectieve ervaring. Het is een verzameling van modellen en technieken die je helpen om een bewust en authentiek in het leven te staan. Door beter te begrijpen hoe we denken en voelen, vergroten we onze keuzevrijheid en krijgen we een bredere kijk.
Via onze zintuigen ontvangen we zodanig veel prikkels dat het onmogelijk is deze allemaal te verwerken. Wij maken dus een selectie en filteren de overvloedige informatie, dit doen we grotendeels onbewust. Op basis van deze (onbewuste) selectie en cumulatie van waarnemingen en de interpretatie ervan, ontwikkelen wij een wereldbeeld.
Welke informatie we filteren hangt af van vroegere ervaringen, waarden, interesses en verwachtingen die je opgebouwd hebt in het verleden, idealen, zintuiglijkheid (welke zintuigen worden aangesproken), wat je wil bereiken en vermijden, wat is en niet is (ben je vb. optimistisch of pessimistisch?). Irrelevante en onjuiste informatie die niet strookt met ons wereldbeeld wordt weggefilterd, we gebruiken enkel de informatie die âkloptâ binnen ons wereldbeeld.
Het wereldbeeld dat wij hanteren is niet âdirect waarneembaarâ maar op indirecte wijze komt dit via onze communicatie en gedrag tot uiting. Wij baseren onze communicatie en gedrag immers op ons beeld van de werkelijkheid, dat steeds een onvolledige, gefilterde versie van de realiteit zal zijn.
Onbevooroordeeld kijken
Net als wereldbeelden zijn vooroordelen functioneel (om structuur aan te brengen in een complexe wereld) en niet nefast op zich. Nefast wordt het wel als wij onze wereldbeelden en de daaruit volgende vooroordelen slecht inzetten, niet aftoetsen en dit negatieve gevolgen meebrengt voor mensen die lijden onder deze vooroordelen. Daarom is het erg belangrijk om te controleren of onze ideeën over de wereld en de medemens wel kloppen.
Rond kansarmen bestaan er zo heel wat onjuiste vooroordelen die voorbij gaan aan de specifieke situatie waar zij zich in bevinden. Deze vooroordelen kunnen ons in de weg staan om de kansarme als een gelijkwaardig, autonoom individu te zien en met hem of haar in een gelijkwaardig contact te treden.
Willen wij de ander onvoorwaardelijk accepteren en oprecht kennismaken met iets of iemand onbekend, dan moeten wij met een onbevoordeelde blik de ander tegemoet treden. Oprechte verwondering en nieuwsgierigheid zijn basishoudingen die daarbij van onschatbare waarde zijn.
Kalibreren is een techniek uit de NLP die hierbij helpt. Dit houdt in dat er een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen een incident (eenmalig geobserveerd), toeval (aantal keren waargenomen) en een patroon (meerdere keren waargenomen). Pas wanneer wij een patroon kunnen ontwaren, kunnen wij een genuanceerd en valabel oordeel vellen.
In buddyschap is deze onbevooroordeelde blik en de onvoorwaardelijke acceptatie van de ander de basis van de vertrouwensrelatie. Pas wanneer er respect en aanvaarding voor elkaars wereldbeelden bestaat, kan er geappelleerd worden op de kanszoekende zijn eigen kracht.
Respect voor andermans wereldbeeld sluit overigens geen beĂŻnvloeding of verrijking hiervan uit.
Bewustzijnsontwikkeling
Gezien het feit dat wereldbeelden een onvolledige en gekleurde weergave van de werkelijkheid zijn, is het belangrijk om ons bewust te zijn van onze eigen wereldbeelden en vooroordelen. Hiervoor moeten we het onbewuste bewust maken. Behoeften, emoties en waarden zijn verschillende componenten van bewustwording. Een onbewust leven wordt geleid vanuit behoeften en emoties, een meer bewust leven vanuit waarden.
De theorie van Maslow, die de menselijke behoeften categoriseert en hiërarchisch rangschikt, is hierbij interessant. Er kan volgens Maslow pas ruimte ontstaan om een volgende behoefte te bevredigen als de voorgaande vervuld is.
1. De fysiologische of primaire behoeften vormen de basis: eten, drinken, slapen,⊠hebben wij nodig om te overleven.
2. Veiligheids- of secundaire behoefte: nood aan veiligheid, geborgenheid, gezondheid
3. Sociale behoefte: nood aan vriendschap, acceptatie, intimiteit
4. Behoefte aan waardering / erkenning, door jezelf (zelfrespect is hier van cruciaal belang!) en de ander
5. Behoefte tot zelfrealisatie / ontplooiing
Emoties fungeren als boodschappers van onze behoeften, op die manier sturen zij ons gedrag aan.
Denken. Door bewust te kijken naar onze emoties en behoeften krijgen wij zicht op wat ons drijft en kunnen wij onze dieperliggende missie, identiteit, waarden en overtuigingen analyseren.
Model van de 6 (neuro)logische niveauâs
Dit model werd ontwikkeld door Bateson en Dilts
en helpt ons bij het verkrijgen van inzicht in eigen en andermans wereldbeeld, het is bruikbaar voor het analyseren van relaties en situaties.
Het model gaat ervan uit dat mensen op 6 niveauâs  (van onbewust naar bewust) functioneren. Deze niveauâs zijn steeds allen aanwezig en beĂŻnvloeden en ondersteunen elkaar.
Lagere niveauâs (gedrag, vaardigheden) kunnen hogere niveauâs beĂŻnvloeden maar doen dit niet noodzakelijk, omgekeerd beĂŻnvloeden hogere niveauâs (missie, identiteit) altijd de lagere niveauâs.
Bewustwording van de hogere niveauâs is belangrijk om tot congruent gedrag te komen. Dit is echter niet vanzelfsprekend, vaak zijn wij ons niet bewust van onze eigen waarden en overtuigingen waardoor ons gedrag hier niet altijd mee strookt, dit botst dan in interactie met onze omgeving en in onze relaties.